هل یصح قصة إستیر و مردخای؟

  • ۱۲۶۲

سفر إستیر هو السفر السابع عشر من اسفار العهد القدیم و یشتمل 167 فقرة تحت عشرة فصول. قصة هذا السفر، یبدأ من السنة الثالثة من سلطة خشایارشا (اخشویروش الملک). السنة التی حلف خشایارشا ضیافة کبیرة لشیوخ مملکة فارس و یدعو فی هذا الضیافة من زوجتة «وشتی» بان حضرت فی ضیافة الرجال. ولکن ملکة وشتی تستنکف من امتثال هذا الامر و تصبح المغضوب عند الملک خشایارشا جداً. فهی ینعزل من مقامة بسبب هذا العمل.

    پوریم- ماجرای استر - عید پوریم - آداب و رسوم عید پوریم - شراب خوری یهودیان - اعیاد یهودی - هامان - خشایارشا - وشتی - کشتار 75000 ایرانی توسط یهودیان - گوش هامان - هامان سوزی - یهود - یهودیأمر خشایارشا عمال و موظفوه لبحث بنتاً مناسباً لزوجیتة... فعل العمال هکذا و فبنات کثیرة یصلن محضر الملک ولکن لم یُقبلوا احدهن. «مردخای»، موظف الیهودی، یتمتّع من هذا الفرصة و أدخل أحد من بنات عشیرتة ای هو الـ «إستیر» فی قصر الملک. إستیر قدرت علی الدخول فی قلب الملک و احب الملک استیر علی جمیع النساء و البنات فتزوج و نصبها فی مقام «ملکة» فوقع ما وقع...

    کان لملک وزیر المسمی بـ «هامان» و هو کان شدید العمل فی مواجهة الجهود. فی یوم من الایام الوزیر صمم بأن قتل الجهود و أخذ حکم قتلهم من الملک. فنبه مردخای من هذا الخبر فانبه إستیر... إستیر لنجاة قومها توسلت الی الملک و فی مجلس خاص الذی لایردع الملک فیها حاجات ملکته علی رسوم الفارس، طلبت من الملک حاجة و قال الملک: اقبل ماذا ترید ان تطلبنی... فقالت استیر: ارید قتل هامان و ابنائه و اعداء قومی... فقبل الملک. ففی 14 و 15 آذار ذلک السنة، قتل الجهود هامان و أبنائة العشرة و اکثر من 75000 اهل الفرس... (فی بعض نسخ  ذکر قتلوا سبعة و سبعین الفاً ولکن نسخه ASV و King james یوید خمسة و سبعین الف نفر)

    هذا کان ملخص من أخبار العهد القدیم حول حیات إستیر و مردخای.

نظر الی بعض مکونات قصه الاستیر

    لم یبدو صحیحاً بعض مکونات هذا القصة و یتعارض و یتکاذب منابع التاریخیة الاُخری. هنا نذکر بعض هذه التعارضات.

أولاً: إسم «وشتی» لم یذکر فی أی مرجع تاریخی

    مثلاً أحد من هذه التعارضات، کان إسم ملکة فارس... إسم «وشتی» لم یذکر فی أی احد من مراجع تاریخیة... مورخ یونانی «هرودوت» یذکر إسمها «آمستریس» لا «إستیر» و یقول «تبقی آمستریس حتی انتهاء سلطة خشایارشا و لم ینعزل من مقامة» علی اخبار هرودوت کانت آمستریس من النساء المتنفذة و الاشخاص المهمة...[1]

    المورخ الایرانی «حسن بیرنیا» یعتقد کثیر من مکونات قصة استیر ینطبق علی الحقایق التاریخیة کذکر عدد اقالیم خشایارشا فی ذلک العصر... علی هذا یعترف «لم تصبح آمستریس المغضوب عند الملک ابداً و تعیش حتی یکون عجوزة... مکتوبات الاشیل ایضا یوید هذا المعترَف»[2] هو  یحتمل «کانت وشتی غیر آمستریس و بسبب تقربها الی الملک، یدعونها «الملکة» مجازاً.[3]

علی قول «بیرنیا» یدعون وشتی «الملکة» مجازاً. علی فرض صحت هذا القول، کیف الاوضاع حول إستیر؟ هل سفر استیر ایضا یدعو «إستیر» «الملکة» مجازاً ایضا کـ «وشتی»؟

یقول سفر استیر حول هذا هکذا: «فاحب الملک استیر علی جمیع النساء و حظیت برضاة و عطفة اکثر من جمیع العذاری، فوضع تاج الملک علی راسها و جعلها ملکة مکان وشتی»[4] کما یبدو علی هذه الفقرة اصبحت استیر الملکة حقیقتا و لا مجازا!. علی فرض صحت قول «بیرنیا» حول عدم کون وشتی الملکة، یتعارض العهد القدیم روایات منابع الیونانیة... لان یدعی العهد القدیم اصبحت إستیر ملکة و حالٌ قال هرودوت لم ینعزل ملکة ابدا، بل کان الملک مطیع امام الملکة و هی کانت متنفذة جداً. لهذا قول «بیرنیا» لم یبدو ذا وجه و سعیه لرفع التعارض بینهما کان عبثا...

ثانیاً: ملوک الأخمینیین یصالح بالجهود فی جمیع الازمنة

    الموید الاخری یرد علی عدم صحة قصة إستیر، کان مراودة و مودت بین الأخمینیین و الجهود. الأخمینیین یصالح بالجهود فی جمیع الازمنة و کان روابطهم حسن و لهذا صدور امر دال علی قتل الجهود العام کان بعیدا و ضعیفاً جدا. لم یشاهد فی ای زمان ان یصدر امر کذا من امراء الفارس و لا مکان لهذا الامر فی مذهب الأخمینیین...[5] و حال یدعی العهد القدیم اعطی الملک الی وزیره هامان اختیاراً تاماً فی قتل الجهود.[6]

ثالثاً: لم یذکر هذا القتل الجماعی حتی احد من المورخین

    موید آخر لتشکیک فی هذا القصة، هو کان عدم نقله فی مراجع التاریخیه الاخرة... علی رغم وسعة هذا القتال و القتل العام (نظراً الی کمیت الافراد فی ذلک الدورة) و شدة اهمیته، لم یذکره حتی احد من المورخین. هذا المسئلة یشدد التشکیک فی صحة روایة إستیر.

سفر إستیر، حقیقة تاریخیة أو أسطورة قومیة؟

    اسلوب قصة إستیر ایضا لم یشابه بروایات تاریخیة بل یشابه قصاة الاسطوریة. القتل الذی وقع علی یومین، لم یتصور الا فی صورتین:

    إما اهل الفارس قاوموا و حربوا و دافعوا من انفسهم. هذا لا یمکن إلا بموت کثیر من الجهود... و حالٌ لم یذکر من ای مقاومة و سیاق العهد القدیم یخالفه و قرینة علی عدم موت احد من الجهود...

    إما اهل الفارس لم یقاوموا و لم یحربوا و لم یدافعوا من انفسهم و وقفوا حتی یُقتل بید الجهود. فی هذه المتصور، قتل اکثر من 75000 اهل الفارس فی مدة یومین علی عدم المقاومة، بعید و ضعیف جداً و یبدو مزاح...

    هذا القرائن و المویدات کلهم دال علی هذا الحقیقة أنّ قصة إستیر، لیس الا اسطورة قومیة لا واقعة تاریخیة. احتمل هذه القصة إما لا موجود من الاساس و ذلک مصنوع و مخلوق ذهن کاتبه، إما موجود ولکن لا مع هذه الوسعة و العظمة... نظراً إلی کیفیة دقة نقل اقوال، یظن القاری، «کاتب القصة» کان عالم بالغیب و علیم بالصدور و ینظر الی الاشخاص من السماء...! علی هذا و علی جمیع ما قلنا، یبدو القول الثانی اصح من جمیع الاقوال.


کتبه: السید ابوالفضل الساقی


[1] . راجع الی: تاریخ هرودوت، المترجم مرتضی الثاقب فر، الطبعه الثانیه، 1395 هـ. ش.، ایران، ج 2، ص 1031

[2] . ایران باستان یا تاریخ مفصل ایران قدیم، حسن پیرنیا (مشیر الدوله)، نشر نامک، ج 1، صص 829-830

[3] . مرجع سابق

[4] . العهد القدیم، سفر استیر 2: 1

[5] . تاریخ کامل ایران باستان، الدکتورة میترا مهرآبادی، انتشارات افراسیاب، الطبعة الأولی، ص 469

[6] . العهد القدیم، سفر استر 3:

  • نرگس
    ۰۱ مهر ۹۸ ، ۰۰:۵۴

    سلام ... وقت بخیر 

    در وبم نظری داده بودین بابت نقد من از کتاب نادر ابراهیمی ...

    ابراهیمی نویسنده ایست فوق العاده که به نظرم عابروی ادبیات ایران مخصوصا بخش تاریخِ

    لطفا به خاطر نقد من خودتون از آثار استاد محروم نکنین ،هرچند من درک نکردم که چرا دقیقا این برداشت کردین !

    پاسخ سردبیر:
    سلام، ممنونم از پیگیری تون، بنده از باب مزاح گفتم اون مطلب رو، جدی نگیرید...
  • علی
    ۰۳ مهر ۹۸ ، ۱۳:۰۲

    مشکور

  • س _ پور اسد
    ۰۴ مهر ۹۸ ، ۰۰:۲۱

    سلام و سعیکم مشکور

    ما که عربی "بیلمیریم" چکار کنیم؟

    وفقکم

    پاسخ سردبیر:
    سلام، شکسته نفسی می فرمایید...
  • محمد
    ۱۸ ارديبهشت ۰۲ ، ۱۸:۳۲
    چی بگم کی میدونه راست یا نه
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
تجدید کد امنیتی