توحید، معاد و نبوت در آیین یهودیت

جایگاه توحید در آیین یهود

یهودیت (مانند اسلام و مسیحیت) از آغاز بر توحید استوار شده است و همه انبیای یهود، از حضرت موسی (علیه السلام) تا انبیای پرشمار بعدی، با شرک مبارزه کرده اند. بدیهی است که پیروان ادیان توحیدی نیز در مواردی از دین خود غافل می شوند و به گونه هایی از شرک روی می آورند. این مسأله هیچ گاه نظر پژوهشگران را نسبت به اصل این ادیان تغییر نداده است. آنان با قطع نظر از لغزشهای پیروان یک دین، از تحقیقات خود دانسته اند که ادیان دو گونه اند:

الف) ادیانی که مردم را از شرک بر حذر می دارند، مانند ادیان ابراهیمی؛
ب) ادیانی که شرک را به مردم تعلیم می دهند، مانند ادیان شرقی.

نام خاص خدا در دین یهود یهوه یعنی باشنده (موجود) است. این نام بسیار احترام دارد و بر زبان آوردن آن حتی از طریق قرائت تورات حرام است. بر اثر این تحریم، کسی تلفظ حقیقی آن را نمی داند و گاهی در کتابهای علمی مغرب زمین، از باب احتیاط آن را بدون حرکت (YHWH) ثبت می کنند. اما گروهی از محققان برآنند که تلفظ حقیقی آن یهوه است. هنگامی که معبد سلیمان بر پا بود، بالاترین مقام مذهبی یهود حق داشت سالی یک بار در روز عاشورای تقویم یهودی (دهم ماه تشری، در اوایل پاییز)، در قدس الاقداس آن معبد، نام یهوه را بر زبان آورد و دعا کند. هنگام تلاوت تورات نام مزبور به ادونای به معنای آقای من تبدیل می شود و حرکات همین کلمه را روی آن می گذارند؛ از این رو، گاهی آن را یهوه ضبط کرده اند.
یکی دیگر از نامهای خدا اهیه اشر اهیه است به معنای هستم آنچه هستم. این نام در سفر خروج 3:14 و در برخی ادعیه اسلامی (مانند دعای شب عرفه) آمده است و بر اثر نسخه برداری افراد کم اطلاع، به آهیاً شراهیاً تبدیل گردیده است. (برگرفته از کتاب اشنایی با ادیان بزرگ دکتر توفیقی)

ویژگی های خدا

مطابق اصول ایمانی و اعتقادی یهودیان و مستندات تورات، توحید در خالقیت و ربوبیت استنباط می شود. چرا که مطابق سفر پیدایش خداوند به تنهایی آسمان ها و زمین و موجودات را خلق می کند و مطابق سفر خروج، خداوند قوم خود را رهبری و کمک رسانی میکند و آن ها را از دامان بلایا و حوادث نجات می دهد. در یک نگاه کلی ویژگی های خدا در آیین یهود به شرح ذیل است.

• خداوند یکتاست و همتایی ندارد.
• خداوند نامحدود است و در ظرف زمان و مکان نمی گنجد.
• خداوند فاقد جسم و ماده است و هرگونه تجسیم و تجسم قائل شدن برای خدا باطل است.
• خداوند ازلی و ابدی است.
• خداوند اندیشه های همه انسان ها را می داند و کارهای آنها را می بیند، زیراخداوند خالق قلوب آنهاست واعمال آنها را از ابتدا می داند.
• خداوند به شریران مکافات عمل بد و به صالحان پاداش کار نیک آنان را می دهد.
• خداوند خالق و رهبر جمیع مخلوقات است و او به تنهایی همه مخلوقات را بوجود آورده و خواهد آورد و همواره حاضر و ناظر است.
• می توان توحید در خالقیت و ربوبیت را هم جزء عقاید ایشان به حساب آورد. یعنی خداوند تنها خالق و اداره کننده این جهان است.

ب) نبوت:

• موسی از جانب خداوند مبعوث شده است.
• خداوند از طریق وحی با او سخن گفته و تورات سخن صحیح خداوند است که بی کم و کاست از موسی به ما رسیده است.
• سخن او و تمام پیامبران قبل و بعد او که موسی وعده آمدنشان را داده و نبوتشان را تایید کرده حق است.
• وحی از حدود4 قرن قبل ازمیلاد قطع شده وپس ازظهور منجی موعود دوباره برقرار خواهد شد.

3- معاد :

• خداوند عادل است پس بابرپایی قیامت به محاسبه اعمال هر فرد می پردازدتا پاداشش رادهد.
• بهشت مخصوص مومنین و نیکوکاران است.
• در منابع یهود آمده در رستاخیز مردگان از قبر بر می خیزند و زنده می شوند ، اما عقیده دیگری در یهود تبصره ای بر این ماده می زند مشتمل بر این مطلب که فقط درستکاران از گور بر می خیزند و بدکاران حیاتشان با همان مرگ جسمانی پایان می یابد.
• ازنکته فوق می توان نتیجه گرفت که جهنمی وجود ندارد چون بدکاران حیاتشان به پایان رسیده است و نیازی به جهنم نیست. به گفته برخی محققین در کتاب مقدس هیچ گونه تصور روشنی از جهنم و بهشت وجود ندارد.
• به باور یهود مکان وقوع رستاخیز مردگان، ارض مقدس فلسطین است. ولی در مورد اینکه چه کسانی زنده می شوند، اختلاف است. برخی معتقدند فقط مردگان خاک سرزمین بنی اسرائیل زنده می شوند.

در باره عدم اعتقاد یهودیان به بهشت آدین اشتاین سالتز این چنین می گوید: اسرائیلیان به زندگی پس از مرگ، روح، کیفر و پاداش و بهشت و جهنم معتقد نبوده اند. مردگان و یا سایه انسانها به سرزمین اموات که شئول نامیده میشد، میرفتند ولی مشخص نبود در آنجا چه سرنوشتی دارند.[1] پس از تبعید در تماس با فرهنگ بابلی و بخصوص ایرانی کم کم اعتقاد به بقای روح، پاداش و کیفر، بهشت و جهنم و رستاخیز مردگان در یهودیان تقویت می گردد.[2]

[2] . همان منیع ،ص 255