تاریخ یهود 9: چهل سال سرگردانی بنی اسرائیل

پس از ارتداد و گوساله پرستی بنی اسرائیل چه بر سر بنی اسرائیل آمد؟ آیا بنی اسرائیل توانست ارض موعود و سرزمین مقدس را فتح کند؟ چرا بنی اسرائیل در صحرای سینا 40 سال سرگردان شدند؟ موسی علیه السلام چگونه فوت کرد؟ پس از پایان 40  سال چه اتفاقاتی افتاد؟ در این فصل با استفاده از آیات تورات و قرآن به سوالات پاسخ خواهیم داد.

توبه بنی اسرائیل بعد از گوساله پرستی

پس از ارتداد بنی اسرائیل و مجازات سنگین الهی، خدا قصد نابودی قوم را گرفت. موسی با یادآوری قول و قرارهایی که یهوه با موسی و اجداد موسی گذاشته بود، از تصمیم خود منصرف شد و با شفاعت موسی از هلاکت قوم صرف نظر کرد. مطابق نص تورات و قرآن، خدا مجازات بنی اسرائیل را به زمانی دیگر موکول نمود. «یهوه» به موسی امر کرد که مجددا دو لوح سنگی مانند آن دولوحی که شکسته شد، بتراشد. موسی دو سنگ را تراشید و به همراه آن دو سنگ، به بالای کوه، نزد «یهوه» رفت و یهوه ده فرمان را با تفصیلاتی دوباره برای موسی تبیین کرد و موسی آن ها را روی سنگ ها نگاشت. موسی بعد از 40 شبانه روز از کوه پایین آمد و عهد الهی را برای بنی اسرائیل خواند. بنی اسرائیل به دعوت یهوه و موسی لبیک گفتند و موسی با کمک بنی اسرائیل شروع به ساختن معبد و مذبح (قربانی گاه) کردند تا مطابق فرمان های یهوه برای وی قربانی دهند. جزئیات دقیق ساخت این معبد در باب 35 تا 40 کتاب خروج (exodus) تورات وارد شده است.

تهدید بنی اسرائیل توسط یهوه برای اجرای شریعت

بعد از ذکر جزئیات معبد، یهوه جزئیات احکام و شریعت را بیان می کند. این بخش از تورات تشکیل دهنده ی فقه یهود است. احکام ازدواج، زناشویی، قتل، سرقت، اختلافات مالی، زنا و... همگی در این بخش وارد شده است. یهوه پس از بیان دقیق جزء به جزء احکام و شریعت، بنی اسرائیل را ملزم به اجرای احکام می کند و آن ها را به شدت هر چه تمام تهدید می کند که اگر از انجام دستورات سر باز بزنند آن ها را به فلاکت محض خواهد کشید. یهوه با لحنی کاملا خشن و جدی بنی اسرائیل را چنین تهدید می کند که اگر از اجرای احکام تورات سرپیچی کنند یهوه با آنان چنان می کند که از سایه خود بترسند و دائما به این سو و آن سو فرار کنند (لاویان26: 17) و به آن می گوید: «و در میان امتها هلاک خواهید شد و زمینِ دشمنان شما، شما را خواهد خورد.» (لاویان26: 38)

فرار بنی اسرائیل از جنگ با بومیان سرزمین موعود

پس از این، بنی اسرائیل به رهبری موسی مشغول کوچ به سمت ارض موعود می شوند. بنی اسرائیل صحرا به صحرا و بیابان به بیابان را طی کردند تا بالاخره به صحرای فاران (در نزدیکی کنعان) رسیدند و یهوه دستور توقف و اردو داد و به موسی امر کرد که تعدادی جاسوس به کنعان بفرستد تا اوضاع و شرایط را بر آورد کنند. از هر قبیله بنی اسرائیل یک جاسوس انتخاب شد و سرانجام 12 جاسوس (که در میان آن ها «کالیب» و جناب «یوشع ابن نون» هم بودند) به کنعان اعزام شدند.

این جاسوس ها چند روزی در منطقه به شناسایی پرداختند و سپس به اردوگاه بازگشتند و اطلاعات خود را برای موسی و بنی اسرائیل بازگو کردند. آن ها گفتند این زمین همانطور که یهوه وعده داده بود از جوی هایش شیر و عسل جاری است و بسیار زمین مناسب و دل انگیزی است. اما مردمان این زمین بسیار ظالم و ستمگر و بی رحم اند. آن ها بسیار قد بلندند بنحوی که ما در مقابل آنان مثل حشره هستیم. (اعداد13: 33)

قوم بنی اسرائیل با شنیدن این اخبار شروع به همهمه و سر و صدا کردند و به موسی گلایه می کردند و می گفتند ای کاش در همان مصر می ماندیم و بدست این ها هلاک نمی شدیم. ای کاش در همین بیابان بمانیم و با آن ها نجنگیم. این عهد شکنی بنی اسرائیل در قرآن نیز با همین بیان وارد شده و قرآن کریم در این باره می فرماید: «(بنی اسرائیل) گفتند: ای موسی تا آنها در آن (شهر) هستند ما هرگز وارد آنجا نخواهیم شد، پس تو و پروردگارت بروید (با آنان) بجنگید، ما در همین جا خواهیم نشست.» (24 مائده)

40 سال سرگردانی بنی اسرائیل در صحرای سینا

مطابق ایات تورات، یهوه با شنیدن این گلایه ها بشدت عصبی می شود و به موسی می گوید چرا این قوم حرف های مرا باور نمی کنند؟ بگذار این قوم سرکش را با «وبا» هلاک کنم؛ بعوض این قوم ضعیف النفس، به تو قومی قوی و عظیم خواهم بخشید. موسی یهوه را دلداری می دهد و به او می گوید اگر تو این قوم را هلاک کنی ما نزد مصریان تبدیل به مضحکه می شویم و آن ها با خود می گویند یهوه این قوم را از مصر بیرون برد و سپس در صحرا آنان را هلاک کرد. یهوه به حرف های موسی فکر می کند و حرف او را منطقی می بیند و از تصمیم خود باز می گردد. (اعداد باب 14)

یهوه، بنی اسرائیل را بخاطر این نافرمانی و سرپیچی به 40 سال سرگردانی و بلاتکلیفی در بیابان ها و صحراهای اطراف کنعان محکوم می کند. بدین ترتیب بنی اسرائیل بمدت 40 سال در بیابان ها سرگردان می شوند و در این مدت آزارها و اذیت های فراوانی برای موسی ایجاد می کنند و دائما دنبال بهانه گیری هستند تا آنجایی که هنگامی که قوم برای چندمین بار پیاپی به موسی گلایه می کنند، موسی قوم خود را قوم مفسد خطاب می کند. (اعداد 20 : 10) این بیان در قرآن نیز وارد شده، انجایی که موسی علیه السلام می فرماید «خدایا بین من و این قوم فاسق جدایی بینداز» (مائده 25)

عذاب های بنی اسرائیل در دوره سرگردانی

علاوه بر این، یهوه نیز گستاخی های بنی اسرائیل را در دوران سرگردانی بی پاسخ نمی گذارد و آن ها را با سوزاندن در آتش، گزیده شدن توسط مار و در نتیجه مرگ(اعداد21: 6)، کشته شدن بدست عمالیق و بومی ها، مرگ بوسیله وبا و... مجازات می کند. در مدت این سرگردانی بنی اسرائیل در صحرای سینا، ابتدا مریم بنت عمران (خواهر موسی)، سپس هارون (برادر موسی) و بعد از او، موسی علیه السلام فوت می کنند.

قرآن نیز سرگردانی قوم بنی اسرائیل را تایید می کند و چنین می گوید: «این سرزمین (مقدس)، تا چهل سال بر آنها حرام است (و به آن نخواهند رسید) پیوسته در زمین، سرگردان خواهند بود و درباره (سرنوشت ) این جمعیّت گنهکار، غمگین مباش » (مائده 26) پس از 40 سال درحالیکه بنا به روایت تورات همه مرتدان و گوساله پرستان مُردند، فرزندان آن ها و بقیه ی قوم، به رهبری حضرت یوشع ابن نون (الیسع) به سرزمین مقدس رفته و آن جا را فتح نمودند.

پی نوشت: این فصل بر اساس آیات تورات نوشته شده، غیر از بخش هایی که آیات قرآن با ذکر اسم و شماره آیه آمده، بقیه متن مبتنی بر تورات است.