ریشه، معنا و وجه تسمیه «یهودی» :: اندیشکده اریحا

اندیشکده اریحا
۳۳۱۴

یهودیان در طول زمان های مختلف نام ها و اسامی متفاوتی را تجربه کرده اند و معروفترین آن ها عبرانی، بنی اسرائیل و یهودی است. در این مطلب، به بررسی معنا، ریشه و وجه تسمیه «یهودی» می پردازیم.

لفظ یهودی یعنی چه؟

در باب وجه تسمیه و ریشه «یهودی» اقوال زیادی مطرح شده که ما به سه نظریه مشهور تر خواهیم پرداخت. طرفداران نظریه اول معتقدند لفظ «یهود» از نام چهارمین فرزند یعقوب نبی، یعنی «یهودا» گرفته شده است. «یهودا» به معنای «شکر» می باشد چرا که پس از تولد او، یعقوب خداوند را شکرگزاری نمود. اما در خصوص اطلاق این نام بر کل قوم موسی گفته اند یعقوب برای اتحاد بین فرزندانش امر کرده بود که همه فرزندانش از یهودا اطاعت کنند. این رهبری بعد از یهودا به فرزندان او رسید و بعدها نیز موسی نسل یهودا را بر سایر نسل های بنی اسرائیل برتری داد. گفته می شود نام یهودکه به قوم بنی اسرائیل بعد از موسی اطلاق می شود از یهودا گرفته شده است.

بنابر نظریه دوم که توسط یکی از مفسران اسلامی مطرح شده، یهود به معنای «هدایت یافته» است و علت انتساب آن به قوم موسی، توبه و بازگشت آن ها از گوساله پرستی است.

اما برخلاف نظریه دوم، طرفداران نظریه سوم واژه یهود را عربی ندانسته و معتقدند «یهود» یک واژه عبری بوده و مشتق از واژه یَهُوه است. «یهوه» نام خاص خداوند در آیین یهودیت است، همانند «الله» در اسلام. علاوه بر این از خداوند با نام هایی همچون «ایل»، «الوهیم»، «ادونای» و... نیز یاد می شود. این نام بسیار احترام دارد و بر زبان آوردن آن حتی از طریق قرائت تورات حرام است. بر اثر این تحریم، کسی تلفظ حقیقی آن را نمی داند و گاهی در کتابهای علمی مغرب زمین، از باب احتیاط آن را بدون حرکت (YHWH) ثبت می کنند. عده ای نام گذاری پیروان دین موسی به یهود، در واژه «یهوه» ریشه یابی کرده اند.

آیا یهودیان با بنی اسرائیل تفاوت دارند؟

برخی معتقدند قرآن کریم برای تفکیک بین نژاد یهودیان و آیین یهودیت از دو اصطلاح «الیهود» و «بنی اسرائیل» استفاده می‌کند به این صورت که هر گاه می‌خواهد از اولاد اسحاق (ع) نام ببرد و آنان را از جهت نژادی مورد اشاره قرار دهد ، از لفظ « بنی اسرائیل » استفاده می‌کند و هر گاه می‌خواهد از این افراد به عنوان پیروان یک آیین نام ببرد از اصطلاح «الیهود» بهره می‌گیرد.

اما بانگاهی ظریف تر در می یابیم که در قرآن طرفِ مقابل عهد خداوند، بنی اسرائیل ذکر شده نه پیروان آیین یهود. از نص صریح قرآن کریم نتیجه می شود که اوامر و نواهی منقول در تورات و بطور کلی «دین یهود» مختص به بنی اسرائیل است و بس. بر این اساس از نگاه قرآن کریم، یهود و بنی اسرائیل مترادف می باشند.
موید این ادعا، آیاتی از قرآن کریم است که بیان می دارد تنها پیامبر خاتم دعوت جهانی داشته (اعراف 158) و سایر انبیا از جمله انبیای بنی اسرائیل دعوتشان متوجه قوم خودشان بوده است. (نوح 1-2)

کتاب «تاریخ و شریعت یهودی»، سید ابوالفضل ساقی، نشر پژوهش های حقوق و ادیان، 1398، ص 7

مطالب مرتبط: