زنای محصنه در شریعت یهودی

زنا یکی از سه جرم بزرگی است که یهودیان باید کشته شوند اما مرتکب آنها نشوند (سنهدرین، 74 الف) حقوق کیفری یهودی انواع مختلف زنا را برشمرده و مجازات هر یک را ذکر کرده است.

زنای محصنه

منظور از زنای محصنه رابطه جنسی عمدی بین یک زن شوهردار (یا نامزددار) با مردی به جز شوهر اوست. ده فرمان چنین ارتباطی را منع می‏کند: «زنا مکن» (خروج، 20:14؛ تثنیه، 5:18) در سایر قسمت‏های تورات نیز چنین عملی منع و مجازاتش معین می‏شود:

با زن همسایه خود همبستر مشو تا خود را به وی نجس سازی (لاویان، 18:20)

کسی که با زن دیگری زنا کند، یعنی هر که با زن همسایه خود زنا کند، زانی و زانیه البته کشته شوند (لاویان، 20:10؛ و نیز تثنیه، 22:22)
آنچه در اینجا مهم است، ملاک احصان است. برخلاف حقوق اسلامی که هر یک از طرفین زنا ممکن است دارای شرایط احصان و از این‏رو مستوجب مجازات زنای محصنه باشد، در حقوق کیفری یهود، زنا در صورتی محصنه است که زن دارای شوهر باشد، چه مرد دارای همسر باشد چه نباشد. از این‏رو، اگر کسی با زن دارای شوهر زنا کند، چه زانی مجرد باشد و چه دارای همسر، هر دو کشته می‏شوند.

فلسفه چنین حکمی، تلقی یهودیان از پیوند ازدواج بوده است. ازدواج در یهودیت نوعی پیوند اقتصادی بوده که زن را در مالکیت مرد در می‏آورده است. زنای با زن شوهردار در حقیقت تجاوز به حق مالکیت فردی شوهر تلقی می‏شد؛ اما زن چنین اختیاری درباره همسرش نداشت. لذا ارتباط جنسی خارج از ازدواج یک مرد همسردار در کتاب مقدس و نیز قوانین بعدی یهودی، به‏خودی ‏خود زنای محصنه تلقی نشده است. این جنبه مالکیت مرد نسبت به زن را حتی می‏توان از ده فرمان فهمید. فرمان دهم چنین است: «به زن همسایه‏ات و غلامش و کنیزش و گاوش و الاغش و به هیچ چیزی که از آن همسایه تو باشد طمع مکن» (خروج، 20:17)؛ ذکر نام زن در کنار ما یملکی مثل برده و حیوان، نشانه تلقی فوق است.

سنگسار یکی از خشن ترین مجازات های باستانی است که در تورات به کرات به آن اشاره شده است.

عدم وجود آیه ی صریحی در قرآن مبنی بر جواز سنگسار، موجب تشکیک برخی اسلام شناسان در وجود چنین حکمی در اسلام شده است.

مجازات زنای محصنه

مجازات زنای محصنه سنگسار است. مجازات‏های دیگری در کتاب مقدس ذکر شده است، اما بیانگر مجازات در نظام کیفری یهود نیست؛ مثلاً سوزاندن (پیدایش، 38:24)، برهنه کردن (هوشع، 2:3؛ حزقیال، 16:37 و 39) ــ که در آیین طلاق در قوانین شرق نزدیک وجود داشت ــ مثله کردن (حزقیال، 16:40؛ 23:25)

زنای محصنه در ده فرمان (خروج، 20:13ـ 15) و نیز سایر بخش‏های کتاب مقدس (رک: ارمیا، 7:9؛ حزقیال، 16:38؛ هوشع، 4:2؛ مزامیر، 5:18؛ امثال، 6:30؛ ایوب، 24: 14ـ 15 و...) در میان جرایم قتل و سرقت، یعنی جرایم بر ضد همنوع ذکر شده است. از این جهت، زنا فقط جنبه دینی (عمومی) ندارد.

با این ‏همه، در متون کتاب مقدس، برخلاف قوانین شرق نزدیک، مجازات اعدام قابل تعدیل و تخفیف نیست. علت آن است که منع زنا دارای خاستگاه الاهی است و حق خدا نیز، همانند شوهر، در صورت ارتکاب چنین جرمی نقض شده است (پیدایش، 20:6؛ 39:9) و انسان نمی‏تواند از حق خدا درگذرد. گرچه در سایر نظام‏های حقوقی بین ‏النهرین نیز زنا، در ادبیات دینی، توهین به خدا تلقی شده است، برخلاف حقوق یهودی، این تلقی دینی در ادبیات حقوقی انعکاس نیافته است.

نقش رضایت در ارتکاب جرم

تلمود در اینجا، مانند سایر جرایم، بین اعمال عمدی و غیر عمدی تفاوت قائل شده است. زن در صورتی مرتکب زنا دانسته می‏شود که مجبور نشده باشد. براساس تثنیه، 22:23 ـ 24، اگر دختری که نامزد مردی است، در شهر مورد تعرض قرار گیرد فرض بر رضایت اوست؛ چرا که وی می‏توانسته است با فریاد دیگران را خبر کند، لذا هر دوی آنها کشته می‏شوند.

نکته مهم در اینجا این است که تورات فقط در مورد دختر نامزددار چنین تمایزی (فرض بر رضایت و یا عدم رضایت با توجه به مکان جرم) را قائل شده است، اما در مورد زن شوهردار (تثنیه، 22:22) چنین تصریحی وجود ندارد.

تجاوز به زن برده

در حالی که، چنان که گفتیم، تجاوز به زن نامزددار، عنوان زنای محصنه را دارد، زنا با یک کنیز که نامزد دیگری است چنین عنوانی را ندارد. اگر کسی با چنین زنی زنا کرد، ایشان اعدام نمی‏شوند، بلکه فقط تأدیب می‏گردند. (لاویان، 19:20)