اعیاد سه گانه یهود: عید فصح، عید شاعووت، عید سوکوت

دین یهود نیز مانند بسیاری از ادیان، دارای روزهای خاصی است که اتفاقات منحصر به فردی در آن ایام رقم خورده و به پاس زنده نگه داشتن آن وقایع، با تجدید سال و رسیدن به تاریخ وقوع آن اتفاق، آن روز را جشن یا عزا گرفته و خود را ملزم به انجام اعمال خاصی در آن روز می کنند. در دین یهود اعیاد متعددی وجود دارد که هر عید آداب خاص خود را دارد.

در تورات درباره اعیاد سه گانه چنین آمده است: «سه بار در سال برای من جشن بگیر ... » این سه عید به ترتیب ذکر شده در متن تورات عبارتند از: جشن پسح، جشن شاووعُوت و جشن سوکوُت. این اعیاد به اعیاد سه گانه معروف شده اند. علاوه بر این، اعیاد دیگری مانند روش هشانا، عید کیپور و عید شبات نیز در تورات ذکر شده که توضیح آن ها در مطالب دیگری آمده است.

عید پِسَح (PESAH)

به مناسبت عبور بنی اسرائیل از نیل و نجات آنان از مصر هرساله در 15 ماه نیسان آن را جشن می گیرند که به آن عید «پسح» یا «فصح» و یا عید فطیر می گویند. این عید در فلسطین اشغالی 7 روزه و در بقیه مناطق 8 روزه است. در شب اول پسح خانواده های یهودی دور هم جمع می شوند و ماجراها و اتفاقات اسارت و آزادی یهودیان را بازگو می کنند. در ایام پسح، نان فطیر[1] و سبزی های تلخ به یاد تلخی آن دوران می خورند. ایام پسح، هشت روز ادامه دارد که دو روز اول و آخر آن «یُوم طُوو» (تعطیل کامل مذهبی) هستند.بخاطر نزدیکی این عید به بهار و همچنین آزادی یهودیان از ظلم فرعون به آن عید بهار و عید آزادی نیز می گویند.

در ایام پسح یهودیان باید ظروف، انبارها و حتی تمام خانه و زندگی خود را از حامص[2] پاکسازی کنند هم چنین رسم است که در روز اول، همه نخست زادگانِ پسر، تعنیت (روزه) بگیرند. نحوه انجام سایر مراسمات این عید در باب 12 سفر خروج آمده است.

خانواده یهودی در حال مطالعه و بازگو کردن وقایع اسارت و نجات قوم یهود در عید پسح

عید شاعووت

بعد از پسح، عید شاووعوت فرا می‌‌رسد. اسامی دیگر عید شاعووت، عید پنجاهه، عید هفته ها و عید درو می باشد. این عید یک روزه، در ششم ماه سیوان قرار دارد که البته در مناطق غیر اورشلیم (فلسطین اشغالی) دو روزه است. تورات این عید را همچون نوعی جشن برداشت محصول توصیف می کند، ولیکن دلیل اهمیتِ والایِ این عید نزد یهودیان، نزول ده فرمان در این روز بر موسی است.

دربعضی جوامع یهودی مرسوم است که در روز شاووعوت محیط کنیسا را با گُل و سبزه تزیین می کنند و علت آن یاد بود کوه سیناست که اطراف آن در روز شاووعوت از سبزه و گیاه پوشیده شده بود. همچنین مرسوم است که روز شاووعوت از خوراکی‌‌های لبنی و عسل و شیرینی و امثال آن استفاده می‌‌کنند. برخی یهودیان شب اول این عید را احیاء و شب زنده داری می کنند و آن هایی که در اورشلیم (فلسطین اشغالی) حضور دارند پس از یک شب تورات خوانی، اندکی پیش از سحر به بیت المقدس می روند تا در مقابل دیوار ندبه، نماز شحریت (سحر) را بخوانند.

سوکوت برگرفته از کلمه سوکا به معنای سایه بان می باشد. این عید فرمان مستقیم تورات است که این با چنین بیانی آمده:

«در پانزدهم این ماه هفتم، جشن سوکوت به مدت هفت روز برای خداوند است».

«هفت روز در سوکا ساکن شوید، تمام افراد بنی اسرائیل در سوکا سکونت کنند، برای اینکه تمام دوره ها و نسلهای شما بدانند که بنی اسرائیل را در سوکا (سایبان) ساکن کردم»

این جشن از دو نظر حائز اهمیت می باشد از یک سو یادآور خروج قوم بنی اسرائیل از مصر و چهل سال اقامتشان در صحرای سینا زیر سایه ابرهایی که از سوی خدا به وجود آمده بود می باشد و از سوی دیگر عید سوکوت، زمانی است که درو و گرد‌آوری محصولات کشاورزی فصل تابستان پایان یافته است. لذا تورات به فرد یهودی دستور می دهد که در همین زمان که بهترین اوقات شادی اوست، به برگزاری جشن سوکوت و زندگی در سوکا بپردازد و به این طریق، خدا و مشیت وی را در شادی های خود یادآور شود. برابر فرمان تورات باید هفت روز در سوکا زندگی کرد.

دو روز اول جشن سوکوت، طبق فرمان تورات «یُوم طُووْ» است مانند شبات.

جشن شِمینی عَصِرِت (SHEMINI ASERET)

پس از پایان هفت روز جشن سوکوت، جشن جداگانه ای در دو روز به نام شمینی عصرت تعیین شده است که همانند دو روز اول سوکوت، «یُوم طُوو» به معنای تعطیلی مطلق مذهبی است.از مراسمات قابل توجه روز اول شمینی عصرت، خواندن دعای باران است.

جشن سیمحا تورا

دومین روز شمینی عصرت به نام سیمحا تورا، به معنای جشن شادی برای تورات است که افزون بر مراسم مربوط به شمینی عَصِرِت، آخرین پاراشا (قسمت) از تورات قرائت ‌شده و بلافاصله خواندن نخستین بخش آن آغاز می گردد. به این ترتیب در این روز، دوره یک ساله قرائت تورات کامل شده و قرائت مجدد آن آغاز می شود .

[1] . از آنجاکه یهودیان هنگام خروج ازمصر فرصت کافی برای تهیه خمیر مناسب جهت پخت نان نداشتند،ناگزیر از خمیرِ ترش نشده- فطیر- استفاده کرده،نان فطیر ساختند که در زبان عبری «مَصـا» نام دارد و یهودیان در این عید تنها مجاز به استفاده از آن - و نه هیچ نان دیگری- هستند. از این رو، «عید مصاها» نامیده شد. (تعریف فطیر برگرفته از سایت انجمن کلیمیان تهران)